حمل دستی بار + اصول و ایمنی

از مهمترین معضلات بهداشتی که از جنبه اصول ارگونومی باید به آن پرداخت، حمل دستی بار است. اغلب ما در بسیاری از موارد به اقتضای شغل یا حتی امور شخصی مجبور به بلند کردن و جابجا کردن بارهایی با اوزان مختلف هستیم. لذا چنانچه نحوه صحیح بلند کردن اجسام و بارها و حمل دستی بار را ندانیم ممکن است با مشکلاتی مانند کمردرد مواجه شویم که برخی موارد خسارات جبران ناپذیری به سلامت ما وارد خواهد شد.

از این رو عدم توجه به این مساله مهم، علاوه بر تاثیر بر سلامت و ایمنی شغلی، مانع از بروز مشکلات جسمانی نیز می‌شود و از دیدگاه اقتصادی نیز از ایجاد خسارت‌های مالی جلوگیری خواهد کرد. در ادامه مقاله فشارکی بار زیر به موضوع حمل دستی بار و راهکارهای حمل اصولی اجسام می‌پردازیم.

تعریف حمل دستی بار

در واقع حمل دستی‌ بار شامل وظایف یا اموری است كه مستلزم بلند كردن، پايين آوردن، هل دادن، كشيدن، نگه داشتن يا جابجا کردن اجسام است. در چنین شرایطی اگر حمل بار توسط دست به روش اصولی و رعایت نکات ایمنی در این خصوص انجام نشود، ممکن است باعث بروز مشکلات عدیده‌ای در سلامتی و سایر جنبه‌های مرتبط شود.

چرا حمل دستی بار اهمیت دارد؟

برخی از افراد در شغل‌هایی مشغول به کار هستند که لازم است در طول روز بارها و اجسامی را با دست جابجا و حمل و نقل کنند. لذا این افراد در نتیجه انجام غیر اصولی کار ممکن است در معرض خطرات جسمانی زیادی از جمله کمردرد قرار گیرند. مسلما اندام‌های دیگری از قبیل مچ دست و پا، آرنج، شانه و… نیز در پروسه حمل دستی بار درگیر هستند و آشنایی با شیوه صحیح حمل بار با دست، از ایجاد ناراحتی در این بخش‌های مهم بدن جلوگیری خواهد کرد.

اصول و ایمنی صحیح حمل دستی بار

برای جلوگیری از بروز صدمات استخوانی و عضلانی ناشی از انجام فعالیت‌های جسمی و جابجا کردن و حمل دستی بار، باید به طراحی مشاغل به صورت ماشینی و مکانیزه پرداخت، البته در برخی موارد این مقوله اجتناب ناپذیر است به عنوان مثال در جابجایی وسایل شخصی و اجسام در منزل ممکن است امکان استفاده از ابزار و ماشین آلات برای حمل بار وجود نداشته باشد و افراد مجبور باشند خودشان وسایل را جابجا کنند. از این رو بهتر است درباره اصول و نحوه صحیح حمل بار با دست اطلاعاتی داشته باشیم تا باعث وارد آمدن آسیب جسمانی به بدن خود نشویم. بنابراین به اصول زیر در این باره اشاره می‌کنیم.

• بهتر است مسیرهای حرکت خود برای جابجایی بار دستی را خط کشی کرده و همیشه خالی و تمیز نگه‌دارید. خالی بودن مسیر حرکت و دسترسی سریع به محل جابجایی بار، جریان انجام کار را سریع و آسان می‌کند. چنانچه خطوط حمل و نقل دستی بار، به درستی مشخص نشده باشند، مواد اولیه، فرآورده‌ها و ضایعات در این مسیرها انباشته شده و این نابسامانی منجر به بسته شدن راه و بروز حوادث مختلف خواهد شد.
• توصیه می‌شود راهروها و مسیر حمل دستی بار، برای عبور و حرکت، به اندازه کافی عریض باشد تا در صورت نیاز دو فرد که حمل بار می‌کنند بتوانند از کنار هم عبور کنند. راهروهای پهن فضای کافی برای عبور چرخ دستی را نیز فراهم کرده و جابجایی راحت‌تر محصولات را نیز امکان پذیر می‌کنند.
• سطح مسیر حمل و نقل باید هموار و بدون هیچگونه لغزندگی باشد. حمل با دستی در یک مسیر ناهموار بسیار سخت و مستهلک است. کارگری که حمل و نقل بار را بر عهده دارد باید مراقب پستی و بلندی مسیر باشد و امکان بروز حادثه در چنین مسیری بسیار زیاد است. لغزنده بودن مسیر نیز بسیار خطرناک است و در صورت سر خوردن منجر به بروز شکستگی و سایر آسیب‌ها در افراد خواهد شد. لذا توجه به این مقوله بسیار مهم است.
• بهتر است بجای پله در محل جابجایی و حمل بار دستی، از شیب‌های کوتاه 5 تا 8 درصد برای رفع اختلاف سطح استفاده کرد زیرا اختلاف سطح ناگهانی در راهروهای محل کار، حمل اجسام  را مشکل کرده و باعث بروز حادثه خواهد شد. در مقابل جابجایی دستی بار از راه‌های دارای شیب کم آسان است و حمل و نقل وسایل را راحت و ایمن می‌کند. ضمن اینکه مانع از افتادن افراد و صدمه جسمانی به آن‌ها خواهد شد.
• وزن و حجم بار باید طوری باشد که جلوی دید شخص را نگیرد و در صورت بزرگ بودن ابعاد و وزن بهتر است دو نفر بار را حمل کنند.
• باری که بسیار بلندتر یا کوتاهتر از حدود بین ران پا و شانه است یا محتوای وسایلی است که جابجا می‌شوند، بهتر است دو نفری جابجا شود.
• بارهای مرطوب یا لغزنده یا بارهایی که نیاز به حرکاتی مانند چرخیدن یا خم شدن دارند نیز بهتر است به صورت دو نفره حمل شوند.
• فقط در شرایطی که امکان استفاده از وسایل مکانیزه برای حمل بار نیست باید حمل دستی بار انجام شود.
• کارفرمایان باید آموزش‌های لازم برای حمل اصولی بار را برای کارگران خود داشته باشند و نیز هر گونه تجهیزات مورد نیاز برای بروز حوادث غیرمترقبه حین حمل دستی بار را در اختیار داشته باشند.
• برای حمل دستی بار، هنگام بلند کردن آن باید تا حد امکان نزدیک محموله قرار گرفته و به آرامی بنشینید. سپس پاها را به اندازه عرض شانه خود باز کرده و در حالی که زانو خمیده و کمر صاف است جسم را بلند کنید. برای پایین گذاشتن بار نیز باید صاف بنشینید و دقت کنید آن را روی انگشتان خود نگذارید.
• در مواردی که ممکن است بار را بلند نکنید و با هل دادن آن را جابجا کنید و ضمن اینکه بین هر افعه حمل بار استراحت کنید.

ارگونومی در حمل و نقل کالا

جهت افزایش بهینه سازی و تغییر در محیط، تجهیزات و محیط کار متناسب با نیازها و توانایی‌های کارفرما و کارگر، باید از علم ارگونومی اطلاع داشت. این علم در واقع برای محیط‌های کاری در دو دسته مدیریتی و مهندسی قرار می‌گیرد. در ارگونومی مهندسی، اموری مانند تعمیر و جایگزینی وسایل و تجهیزات، ارتقا فرایند بسته بندی و حمل و نقل محصولات صورت می‌گیرد. در مقابل در ارگونومی مدیریتی، کارفرما ملزم به ایجاد شرایط و محیط مناسب برای کار افراد است. در مورد لازم نیز باید شرایط کاری را بهینه سازی کرده و تغییر دهد.

به عنوان مثال تقسیم متعادل وظایف بین افراد، تنظیم برنامه کاری منظم و ساعت استراحت کارکنان و نیز تنوع ایجاد کردن در برنامه کاری، به این صورت که همه افراد همیشه یه کار یکسان انجام ندهند تا احتمال آسیب وارده به نقطه خاصی از بدن کمتر شود. اما یادتان باشد که همیشه می‌توانید از باربری به شهرستان شبانه روزی برای انتقال بارهای خود استفاده نمایید.

وزن مجاز برای حمل دستی بار

طبق آیین نامه بهداشتی برای حمل دستی بار و کالا، بیشترین وزن مجاز برای حمل با دست در زنان و مردان متفاوت است. برای زنان حداکثر بار دستی مجاز 3 و برای مردان 5 کیلوگرم است. البته این اوزان برای شرایط کاری و سنین مختلف نیز، متفاوت خواهد بود. لذا وزن مجاز برای حمل دستی بار برای مردان و زنان نوجوان یا بالای 50 سال، به ترتیب 18 و 10 کیلوگرم در نظر گرفته شده است و برای مردان و زنان 19 تا 50 سال نیز به ترتیب 23 و 16 کیلوگرم تعیین شده است. زنان باردار و تا 10 هفته پس از زایمان مجاز به بلند کردن هیچ گونه باری نیستند.

نتیجه گیری در مورد حمل دستی بار

امروزه با توجه به سبک زندگی ما، نیاز به جابجایی و حمل بار بسیار بالاست و به دنبال آن شغل‌هایی ایجاد شده‌اند که خدمات مرتبط با این زمینه را به متقاضیان ارائه می‌کنند تا افراد خودشان مجبور به حمل بارهایی که در توانشان نیست، نباشند و برای این کار از نیروهای آموزش دیده و ماهر استفاده کنند. زیرا حمل دستی بار اگر غیر اصولی انجام شود باعث بروز صدمات جسمی جبران ناپذیری به افراد خواهد شد.

در این میان افرادی که در این گونه امور مشغول به فعالیت هستند باید در این باره آموزش لازم را دیده باشند و کارفرمایان نیز باید موارد لازم را برای سلامت و ایمنی کارگران در نظر بگیرند. در مقاله فوق درباره نکات مهم و اصول حمل دستی بار شرح دادیم تا در صورت نیاز به ارسال خرده بار به شهرستان بتوانید از این راهنما استفاده کنید.

سوالات متداول شما در خصوص حمل دستی بار